Dzień dobry! Proszę o wyjaśnienie sprawy językowej, która mnie nurtuje. W psychologii i psychiatrii, gdy mowa o uzależnieniach od substancji psychoaktywnych, często słyszę: "Osoba zażywa środki psychoaktywne". Z drugiej strony fragment opublikowanego w Poradni Językowej PWN tekstu : "Ludzie zażywają jej tak, jak się zażywa leków antydepresyjnych" łączy czasownik zażywać z formą w dopełniaczu. Jak to więc jest? Która forma jest poprawna pod względem składni?
Z poważaniem
Magda
Szanowna Pani,
częstszy dziś schemat składniowy czasownika zażywać w znaczeniu 'przyjmować (zwykle: połykając) lekarstwo, truciznę lub inną substancję tego typu' wskazuje na wymaganie biernika: ktoś zażywa coś, np. zażywam aspirynę, narkotyki, pigułki, tabletki, truciznę, krople nasercowe. Niektóre słowniki podają również jako możliwy, choć rzadszy, schemat z dopełniaczem, np. zażywam tabaki. Jak się wydaje, pasuje on chyba tylko do sytuacji, w której zażywana substancja jest niepoporcjowana (np. na formę proszku lub płynu, a nie tabletek).
Schemat składniowy z dopełniaczem niewątpliwie wychodzi dziś z użycia, a jest śladem tego, że niegdyś omawiane znaczenie czasownika zażywać było szersze, tj. nie ograniczało się do przyjmowania lekarstw czy używek; zażywać znaczyło 'użyć, spożyć, zjeść lub wypić' i zwykle w tym znaczeniu łączyło się z rzeczownikami w dopełniaczu (np. zażywać nabiału, wody, wina, także: tabaki czy lekarstwa).
Łączę wyrazy szacunku
Agata Hącia