04.02.2024

dominować

Czy dwie rzeczy mogą dominować równocześnie? W tym konkretnym przypadku w jednym z pytań na teście wielokrotnego wyboru należało wskazać komórki dominujące w obrazie cytologicznym - wg autorów testu dwie odpowiedzi były prawidłowe, a osoby, które zaznaczyły tylko jedną z nich (uważając, że z definicji dominuje tylko jedna rzecz), nie otrzymały punktu w tym pytaniu. Kto (z punktu widzenia języka polskiego) ma rację?

SP

Szanowna Pani (lub: Szanowny Panie),

mogę się odnieść wyłącznie do znaczenia czasownika dominować w języku ogólnym; nie rozstrzygam natomiast o poprawności bądź błędzie w opisywanym zadaniu.

W znaczeniu czasownika dominować nie jest zawarte obostrzenie dotyczące liczby dominujących rzeczy. Istotne jest to, że to, co dominuje, przeważa, góruje nad czymś innym w danej sytuacji, w danym miejscu, środowisku itd., przewyższa coś pod względem znaczenia, siły, wielkości lub ilości. Dlatego za poprawne uznamy np. zdania: W lasach zakopiańskich dominują świerk i jesion; Pałace i dwory dominowały w krajobrazie miasta; Dominującą rolę odgrywają tu czynniki ekonomiczne; Głos miała tak silny, że dominował nad całą orkiestrą; W tym stadzie niewątpliwie dominuje lwica Samba.

Prawdopodobnie to cechy sytuacji wpływają na to, że za dominujące uznajemy: a) tylko jeden obiekt (np. w stadzie może być tylko jeden samiec alfa, który dominuje, jest przewodnikiem), b) grupę podobnych obiektów (w naszym lesie świerki zdecydowanie dominują nad sosnami: świerków jest pięć razy więcej), c) kilka niepodobnych obiektów (w pejzażu miasta katedra i wieża obserwacyjna niewątpliwie dominowały nad resztą budynków).

Oczywiście problematyczne jest wyznaczenie granicy, za którą dany obiekt uznamy za dominujący; moim zdaniem przewaga (liczbowa, dot. wielkości lub innego parametru) musi być niewątpliwa. Nie wystarczy więc, że obiekt X jest trochę większy/silniejszy/wyrazistszy/liczebniejszy niż obiekty A, B, C – różnica powinna być znaczna i niebudząca wątpliwości.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia