Marzena

Szanowna Pani,

wyrażenie w nogi, używane jako wezwanie do ucieczki, znane jest w polszczyźnie od dawna. Pojawia się np. w bajce Przyjaciele Ignacego Kracickiego (A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi,/ Zając w nogi) czy w zakończeniu znanej bajki Adama Mickiewicza Lis i kozieł (Lis mu na kark, a z karku na rogi,/ A z rogów na zrąb i w nogi).

Jeśli chodzi o pochodzenie, czy też sposób utworzenia tej konstrukcji, to ciekawe informacje na ten temat podaje Zenon Leszczyński w artykule Rzut oka na babę i łańcuszek wynikających przy tym zjawisk („Białostockie Archiwum Językowe”, 2007, nr  7).  Otóż jak się okazuje, wyrażenie w nogi powstało zapewne wskutek skrócenia konstrukcji z czasownikiem – takich jak pójść w nogi, uderzyć w nogi. Badacz przywołuje m.in. poświadczenie wyrażenia z zachowanym czasownikiem, pochodzące z XVI-wiecznego tekstu autorstwa Marcina Bielskiego (księża, widząc nierząd, w nogę uderzyli), podaje też cytat z Pana Tadeusza (Ci biorą się do szabel, tamci poszli w nogi). Można zatem przyjąć, że wyrażenie w nogi to skrócony, eliptyczny odpowiednik dawnych konstrukcji czasownikowych.

Łączę wyrazy szacunku

Barbara Pędzich