25.04.2024

ARCHIWA PAŃSTWOWE

Szanowni Państwo, chciałabym poprosić o poradę w kwestii pisowni nazwy 'archiwa państwowe'? Czy jest uzasadnienie dla zapisu tej nazwy wielką literą? Nie odnosimy się do konkretnego archiwum, ale do całej sieci. Czy można też przyjąć obie wersje pisowni (małą i wielką literą) za poprawne (np. pisownia wielką literą z powodów emocjonalnych lub w celach promocyjnych)?

Katarzyna

Szanowna Pani,

w pisowni nazw instytucjonalnych, oficjalnych nie kierowałabym się ani względami emocjonalnymi, ani względami promocyjnymi. Istotne jest odniesienie się do rzeczywistości i jej charakteru prawnego, innymi słowy – ustalenie, co nazywamy. Drugim czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jest to, gdzie ma się znaleźć zapis ARCHIWA PAŃSTWOWE (czy ma być częścią tekstu, czy np. nazwą witryny).

Jeśli chodzi o pierwsze kryterium (typ nazywanego obiektu), to możliwe są dwie sytuacje: 1) taka, że sieć archiwów jest obiektem złożonym z odrębnych instytucji, ale zinstytucjonalizowanym, czyli mającym charakter prawny (może na podobieństwo Sieci Badawczej Łukasiewicz, która się składa z poszczególnych instytutów, takich jak: Łukasiewicz – Instytut Chemii Przemysłowej, Łukasiewicz – Instytut Elektrotechniki, Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny), 2) taka, że wiele odrębnych archiwów nie tworzy zinstytucjonalizowanej siatki (może na podobieństwo ministerstw RP – każde ministerstwo jest odrębną instytucją, ale wszystkie nie są jednym instytucjonalnym ciałem). Jeśli zachodzi pierwsza sytuacja, to Archiwa Państwowe należy pisać wielką literą (tak jak Sieć Badawcza Łukasiewicz). Jeśli zachodzi sytuacja druga, poprawny jest zapis małą literą: archiwa państwowe (tak jak ministerstwa w zdaniach typu: Wszystkie ministerstwa podjęły decyzję o redukcji etatów). Ustalenie, z którą sytuacją mamy do czynienia w interesującej Panią sytuacji, wykracza poza kompetencje językoznawcy. Mogę tylko zauważyć, że w Polsce jest sieć złożona z trzech głównych archiwów, funkcjonująca pod nazwą Archiwa Państwowe – można ją znaleźć tu. Czy jednak o tę sieć Pani pyta – nie wiem.

Jeśli natomiast chodzi o drugie kryterium (miejsce, w którym używamy wyrażenia ARCHIWA PAŃSTWOWE, to zasada jest prosta: w środku tekstu pisanego stosujemy małe bądź wielkie litery zależnie od czynników, o których była mowa wyżej; w nazwie witryny internetowej stosujemy wielkie litery niezależnie od czynników, o których była mowa wyżej (to wynika z tej uchwały ortograficznej RJP).

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia