18.06.2021

cierpliwość

Proszę o etymogię słowa cierpliwość. Wydaje się mieć wiele wspólnego z czasownikiem cierpieć.

Anna

Szanowna Pani,

rzeczownik cierpliwość pochodzi od przymiotnika cierpliwy, a ten – istotnie – od czasownika cierpieć. A zatem, słowotwórczo rzecz ujmując, cierpliwość to 'cecha tego, kto jest cierpliwy', a cierpliwy to 'ten, kto cierpi' (oczywiście definicje słownikowe są bogatsze niż te parafrazy słowotwórcze). Zwróćmy jednak uwagę, że czasownik cierpieć miał (i ma) kilka znaczeń: 'odczuwać ból fizyczny lub moralny', 'boleć z powodu czegoś', 'chorować', 'znosić coś wytrwale, cierpliwie (sic!), ze spokojem', w staropolszczyźnie także 'być karanym, ponosić karę', 'wyczekiwać, tęsknić', 'poddawać się czemuś' (np. cierpieć prawo = poddawać się sądowi). Podobne znaczenia są w w innych językach słowiańskich.

Cierpieć wywodzi się od prasłowiańskiego słowa oznaczającego odczuwanie, przeżywanie, znoszenie bólu, a pierwotnie: bycie twardym, sztywnym, zdrętwiałym (co jest utrwalone w polskim cierpnąć).

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia