Wydawnictwo Publicat reklamuje książkę "3D kwadraty babuni na szydełku". "Na szydełku" stało się bardzo popularne. Przecież na szydełku nie można pracować, można szydełkiem. Nie mówimy, że jemy na widelcu. Bardzo mi to przeszkadza. Proszę o opinię.
Ewa
Szanowna Pani,
wydawnictwa poprawnościowe różnią się w ocenie konstrukcji, o którą Pani pyta. Na przykład Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, Warszawa 1999, podaje: Obrabiała szydełkiem (nie: na szydełku) brzegi chusteczki [hasło obrabiać]; Robiła sweterki na drutach i serwetki szydełkiem (nie: na szydełku) [hasło robić]. Jednak Wielki słownik języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego aprobuje obie konstrukcje: (robić coś) szydełkiem, (robić coś) na szydełku. Według danych z Narodowego Korpusu Języka Polskiego mają one bardzo podobną frekwencję. Trudno mi więc znaleźć ostateczne argumenty przeciwko konstrukcji, która się Pani nie podoba.
Niewątpliwie schemat z formą narzędnikową (robić szydełkiem) jest starszy i bardziej tradycyjny, ale również od dawna funkcjonuje w polszczyźnie (być może ograniczonej do niedawna regionalnie albo stylistycznie) konstrukcja z przyimkiem (robić na szydełku – według wzoru: robić na drutach). Obecność konstrukcji z przyimkiem nie wyklucza ani nie podważa konstrukcji sytentycznej (bezprzyimkowej). Powiedziałabym, że każdy mówiący ma tu wybór między dwiema formami, które oceniam jako poprawne.
Dodam, odnosząc się do Pani argumentu („Nie mówimy, że jemy na widelcu”), że informację o narzędziu czynności możemy w polszczyźnie przekazywać za pomocą różnych form gramatycznych. Służy do tego oczywiście przede wszystkim narzędnik (jem widelcem, jadę samochodem), ale nie tylko – mamy tu również konstrukcje z przyimkiem (por. strzelam z wiatrówki, robię na drutach).
Łączę wyrazy szacunku
Agata Hącia