07.08.2025

nazwisko Decauville

Dzień dobry Jak powinniśmy w polskich publikacjach pisać nazwisko francuskiego konstruktora: Paul Decauville? do zadania pytania sprowokował mnie artykuł na stronie internetowej https://rewal.pl/przy-waskim-torze-w-niechorzu/ gdzie autor konsekwentnie stosuje spolszczenie \"Paul Dekauwill\". Jest to jedyne miejsce, w którym spotkałem się z taką formą zapisu nazwiska Decauville! A jest to postać bardzo znacząca dla historii kolei wąskotorowych :)

Marek Malczewski

Szanowny Panie,

według mnie nazwisko Decauville powinno być zapisywane w polskich tekstach tak jak w tekstach francuskich. Sam fakt polszczenia nazwisk obcych nie jest oczywiście niczym złym ani niespotykanym, lecz z reguły sposób polszczenia odzwierciedla wymowę nazwiska, czyni je przez to łatwiejszym w odbiorze dla osób, które nie znają języka wyjściowego lub znają go słabo. Tak się na przykład stało z nazwiskami Szmidt i Szmid, które wywodzą się od formy niemieckiej Schmidt, czy z nazwiskiem Kreczmer, wywodzącym się od form Kretschmar, Kretschmer. Okresowo (w XIX w.) panowała moda na polszczenie nazwisk znanych twórców, np. imię i nazwisko Jeana Jacques'a Rousseau zapisywano jako Jan Jakub Russo i je odmieniano (formy: Jana Jakuba Russa, z Janem Jakubem Russem do dziś podają słowniki poprawnej polszczyzny, choć formę wyjściową nazwiska, a przy tym nieodmienną – Rousseau – spotyka się niewątpliwie częściej).

Forma Dekauwill jest spolszczeniem połowicznym, bo nie uwzględnia wymowy dwóch liter samogłoskowych -au- jako [o], a więc nie spełnia swojej funkcji. Wymiana spółgłosek c na k oraz v na w jest zabiegiem czysto kosmetycznym, według mnie tylko w umiarkowanym stopniu pomaga czytającym w poprawnej wymowie nazwiska, a zatem uważam ten zabieg za niezbyt funkcjonalny. Gdyby w ogóle rozważać polszczenie nazwiska Decauville, czyli gdyby zaistniała taka potrzeba społeczna, lepsza byłaby, według mnie, kandydatura Dekowil – wprost odzwierciedlająca wymowę. Jest to jednak rozważanie czysto teoretyczne.

Z wyrazami szacunku

Agata Hącia