08.02.2024

ogród, gród, ogrodowy, grodzić, zagrodzić

Dzień dobry Czy wyrazy ogród, gród, ogrodowy, grodzić, zagrodzić to wyrazy pokrewne? Mam wątpliwości... Dziękuję

Aga

Szanowna Pani,

wszystkie te wyrazy są powiązane etymologicznie (czyli pokrewne), a większość należy ponadto do jednego gniazda słowotwórczego. Dowodzą tego notacje w Słowniku gniazd słowotwórczych współczesnego języka polskiego, Kraków 2004, t. III, cz. 1, s. 234–235: w tym źródle niemal wszystkie przywołane przez Panią leksemy (oprócz rzeczownika gród) są opisane jako należące do jednej rodziny słowotwórczej (tj. powiązane w sposób, który pozwala na czytelne odtworzenie powiązań słowotwórczych na gruncie współczesnej polszczyzny). Podstawowy jest czasownik grodzić 'otaczać płotem', od którego pochodzi czasownik dokonany ogrodzić, od niego z kolei ogród i dalej ogrodowy. W innej linii od grodzić pochodzi zagrodzić.

Z kolei rzeczownik gród wywodzi się z prasłowiańskiego rzeczownika gordъ, który pierwotnie znaczył 'ogrodzenie, zagroda, przegroda', a z czasem 'miejsce zagrodzone, odgrodzone, umocnione' (podaję za Słownikiem etymologicznym języka polskiego W. Borysia, Warszawa 2008).

Dowodem na pokrewieństwo grodu i wyrazów z rodziny czasownika grodzić jest bliski związek znaczeniowy i formalny.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia