05.11.2020

stand-up, stendap, stand-uper, stendaper

Szanowni Państwo, od jakiegoś czasu zastanawiamy się z kolegą, w jaki sposób zapisać i odmienić coraz bardziej popularny w Polsce (i w polszczyźnie) stand up. Odpowiedź na ten temat prof. Bańki z 2012 roku (Poradnia SJP PWN) wydaje nam się już przestarzała i nie rozwiewa naszych wątpliwości. Może zechcą Państwo przyjrzeć się temu wyrazowi? Problem pojawia się głównie przy odmianie.

G.G.

Szanowna Pani,

pisownię wyrażenia (słowa) stand-up uzależniałabym od zapisu w języku angielskim – właśnie z łącznikiem, jak podaje choćby „Wielki słownik PWN-Oxford”. Zapis bez łącznika, mimo że spotykany w przestrzeni publicznej – jest po prostu błędny i nie widzę powodów, by go upowszechniać czy, tym bardziej, sankcjonować.

Jeśli pozostaniemy przy zapisie z łącznikiem, odmiana nie powinna nastręczać trudności: nie widziałam stand-upu, przyglądam się stand-upowi, obserwuję stand-up, interesuję się stand-upem, myślę o stand-upie, o, ty, wspaniały stand-upie!, oto dwa stand-upy, nie ma żadnych stand-upów, przyglądam się stand-upom, obserwuję stand-upy, interesuję się stand-upami, myślę o stand-upach, o, wy, wspaniałe stand-upy! Z niektórymi z tych form może nie jesteśmy oswojeni, ale wynika to prawdopodobnie z małej frekwencji poszczególnych przypadków gramatycznych – po prostu może rzadko mówimy i piszemy o stand-upie w celowniku czy na przykład narzędniku. Jednak „rzadko” to nie „niepoprawnie”.

Teoretycznie możliwa jest spolszczona pisownia tego wyrazu – moim zdaniem następująca: stendap – ale sądzę, że to forma tylko potencjalna. Gdyby jednak ktoś miał ochotę na polonizację stand-upu, polecałabym właśnie ten sposób.

Dodatkowo można się zastanowić nad kwestiami słowotwórczymi: jak utworzyć nazwę wykonawcy stand-upu i przymiotnik od tego słowa. Odpowiedź wydaje się nieskomplikowana: stand-uper i stand-upowy (jeśli zdecydujemy się na zachowanie angielskiej ortografii wyrazu podstawowego) i stendaper oraz stendapowy (od wersji spolszczonej).

Pisze Pani, że porada prof. Mirosława Bańki nie rozwiewa Pani wątpliwości – chętnie je poznam, jeśli i powyższa odpowiedź pozostawi Pani niedosyt.

Z wyrazami szacunku

Agata Hącia