Szanowni Państwo,
Jako wnuk Cichociemnego, wikipedysta, autor portalu elitadywersji.org oraz fanpage https://www.facebook.com/CichociemniAK/ mam problem z pisownią słowa * Cichociemni* - czy powinno się je ujmować w cudzysłów? W mojej ocenie nie, także ze względów historycznych (zapis Jana Górskiego) - http://elitadywersji.org/cichociemni-nazwa-przysiega-znak/ Będę bardzo wdzięczny za autorytatywną odpowiedź :)
z wyrazami szacunku
Ryszard M. Zając
Szanowny Panie,
cudzysłów nie jest tu potrzebny, nie zachodzą bowiem żadne okoliczności, które zbliżałyby się do warunków stosowania tego znaku interpunkcyjnego w polszczyźnie (przedstawionych np. w tym miejscu). A warunki te to: a) cytowanie, b) zaznaczanie ironii, c) zaznaczanie dystansu stylistycznego, d) oznaczanie nazw własnych określonego typu (np. niektórych pseudonimów, kryptonimów organizacji, części nazw instytucji).
Określenie cichociemny jest oparte na specyficznej grze słów, pewnej figurze wyobraźni. Mamy tendencję do tego, żeby podobne określenia ujmować w cudzysłów (zwłaszcza po to, żeby podkreślić ich nowość, świeżość, być może efemeryczność). Niegdyś na stosowanie cudzysłowu w takich sytuacjach zezwalały zasady interpunkcyjne. Współcześnie jest inaczej.
Zmienił się również status samego słowa cichociemny. Już od dawna wiemy, że nie jest to efemeryda; zyskało stałe znaczenie, odnotowywane przez słowniki języka polskiego. Utrwalony jest i wyjściowy przymiotnik, i powstały od niego równokształtny rzeczownik. Są one tak definiowane w Wielkim słowniku języka polskiego:
- przymiotnik cichociemny: 'będący żołnierzem Armii Krajowej, szkolonym na Zachodzie do walki konspiracyjnej, przerzucanym na tereny okupowane przez Niemców'
- rzeczownik cichociemny: 'żołnierz Armii Krajowej, szkolony na Zachodzie do walki konspiracyjnej, przerzucany na tereny okupowane przez Niemców'
Podobne definicje znajdziemy w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza, Warszawa 2003:
cichociemny histor.
a) «w odniesieniu do skoczków spadochronowych – specjalnie szkolonych żołnierzy polskich na Zachodzie w czasie II wojny światowej: zrzucany nocą na tereny krajów okupowanych przez Niemców»
○ Skoczkowie, spadochroniarze, żołnierze cichociemni.
b) «związany z akcją, z działalnością takich żołnierzy»
○ Dywersja, operacja, służba cichociemna.
cichociemny w użyciu rzecz.
1. histor. «spadochroniarz cichociemny»
○ Zrzut cichociemnych.
○ Skoki cichociemnych.
Na koniec dodajmy, że rzeczownik cichociemny w podanym znaczeniu trzeba oczywiście odróżniać od bliźniaczego potocznego słowa nazywającego agenta tajnej policji, z czego zdają sprawę m.in. WSJP oraz USJP:
cichociemny w użyciu rzecz.
(...)
2. pot. przen. «funkcjonariusz tajnej policji; tajniak»
Łączę wyrazy szacunku
Agata Hącia