Szanowni Państwo,
Coraz częściej zdarza mi się widzieć w tekstach, które czytam z racji wykonywanej pracy, wyrażenia typu: Usunąć ewentualne odpadki. czy też Sprawdź, czy ewentualne naklejki są czytelne. Moje pytanie dotyczy przymiotnika ewentualny, który ma oznaczać w podanych przykładach, że autor dopuszcza możliwość, że tych odpadków czy naklejek nie ma i dlatego są one „ewentualne”. Zawsze staram się przekształcić te zdania tak, aby nie zawierały przymiotnika ewentualny, ale może niepotrzebnie się czepiam? Dodam, że te teksty to tłumaczenia i moim zdaniem są to kalki językowe. Byłabym wdzięczna za odpowiedź.
Hanka
Szanowna Pani,
ewentualny to «mogący się zdarzyć w niektórych okolicznościach; możliwy» (cyt. za Uniwersalnym słownikiem języka polskiego pod red. S. Dubisza, Warszawa 2003), 'taki, o którym mówiący sądzi, że może zaistnieć' (cyt. za Wielkim słownikiem języka polskiego). Odnosi się do rzeczy, które z większym prawdopodobieństwem nie wystąpią niż wystąpią, ale których wykluczyć nie można. Jeśli dobrze rozumiem, w cytowanych przez Panią zdaniach jest odwrotnie: coś jest bardziej prawdopodobne niż nieprawdopodobne i tę cechę oddaje się za pomocą przymiotnika ewentualny. Jeśli tak – mamy tu do czynienia z subtelnym błędem semantycznym.
Ponadto warto zauważyć, że przymiotnik ewentualny zwyczajowo łączy się z przede wszystkim z rzeczownikami abstrakcyjnymi (np. z nazwami wydarzeń będących rezultatem czegoś), o wiele rzadziej konkretnymi (np. nazwami przedmiotów). W cytowanych zdaniach mamy zatem do czynienia ze zmianą (rozszerzeniem) łączliwości leksykalnej, co się często dzieje wtedy, gdy wyraz zwiększa frekwencję. Stąd być może zgrzyt, który Pani wyczuwa.
Niewątpliwie w tekstach starannych lepiej się od tego typu innowacji powstrzymywać.
Łączę wyrazy szacunku
Agata Hącia