25.05.2022

cząty

W II akcie sztuki, Kordian informuje Wiolettę, że przed wierzycielami ukrył złoto w czterech podkowach wartych "tysiąc czątych". a) Jak odmieniać rzeczownik w mianowniku l.p.? b) czy to określenia jakiejś jednostki pienieżnej?

Jerzy

Szanowny Panie,

cząty to inaczej dukat, czerwony złoty, czerwieniec. Rzeczownik ten ma odmianę przymiotnikową (jak np. złoty czy czerwony), przy czym w B. lp. przybiera formę równą D. lp., a nie M. lp.:

  • M. jeden cząty, złoty, czerwony; dwa cząte, złote, czerwone
  • D. jednego czątego, złotego, czerwonego; dwóch czątych, złotych, czerwonych
  • C. jednemu czątemu, złotemu, czerwonemu; dwóm czątym, złotym, czerwonym
  • B. jednego czątego, złotego, czerwonego; dwa cząte, złote, czerwone
  • N. jednym czątym, złotym, czerwonym; dwoma czątymi, złotymi, czerwonymi
  • Ms. jednym czątym, złotym, czerwonym; dwóch czątych, złotych, czerwonych

Pochodzenie tego słowa nie jest w pełni jasne; różne źródła podają rozmaite tropy odnoszące się zwykle do źródeł łacińskich bądź rosyjskich.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia