06.07.2025

Kłopotliwe <i>też</i>

Dzień dobry, chciałbym spytać o poprawność poniższego zdania: "Schowam czekoladę, żeby pies przypadkiem też nie zjadł" - czy słowo "też" może być użyte w taki sposób w tym zdaniu, zakładając, że mówca sam jadł wspomnianą czekoladę? Pozdrawiam Mikołaj

Mikołaj

Szanowny Panie,
w przytoczonym zdaniu rzeczywiście pojawia się pewna nielogiczność – zapewne właśnie do niej odnosi się Pańskie pytanie. Czasownik zjeść – przynajmniej wtedy, gdy występuje z rzeczownikiem w bierniku – oznacza zazwyczaj ‘zjeść całą porcję czegoś’, np. zjeść czekoladę to tyle co ‘zjeść całą tabliczkę czekolady’ lub ‘zjeść całą dostępną ilość’.

Z tego punktu widzenia zdanie staje się niekonsekwentne semantycznie: jeśli czekolada ma zostać dopiero schowana, to nie mogła już zostać zjedzona – ani przez mówiącego, ani przez psa. Użycie słowa też może więc prowadzić do niezamierzonej dwuznaczności. Czy pies miałby zjeść czekoladę po mówiącym (który już ją zjadł)? A może raczej chodzi o zapobieżenie sytuacji, w której pies dołącza do jedzenia? Można sobie również wyobrazić, że też odnosi się do wcześniejszej sytuacji – np. mówiący pamięta, że pies już kiedyś zjadł czekoladę, i chce zapobiec powtórzeniu takiego zdarzenia.

Warto też zauważyć, że znaczenie czasownika zjeść może się zmieniać w zależności od tego, w jakim przypadku użyjemy rzeczownika: konstrukcja zjeść czekolady (z dopełniaczem) oznaczałaby ‘zjeść część’, por. zjedz (trochę) ciasta, zjedz zupy. W tym sensie wypowiedź mogłaby być bardziej spójna: mówiący zjadł kawałek i nie chce, żeby pies też zjadł jakąś część – więc schowa resztę.

Jak widać, zdanie można interpretować na kilka sposobów. Tego rodzaju skróty myślowe są dość częste w mowie potocznej, jeśli jednak zależy nam na jasności przekazu, warto doprecyzować intencję – np. poprzez inną konstrukcję składniową lub dopowiedzenie kontekstu.

Z wyrazami szacunku

Barbara Pędzich