05.12.2024

liza, zlizowany

Dzień dobry, czy określenie "zlizowane" na komórki bakterii, które uległy procesowi lizy, czyli rozpadowi, jest poprawne? Pozdrawiam

Agata

Szanowna Pani,

zarówno rzeczownik liza, jak i imiesłowy lizowany, zlizowany to wyrazy specjalistyczne z zakresu biologii, dlatego nie znajdujemy ich w słownikach ogólnych (np. Słownik języka polskiego PWN, Wielki słownik języka polskiego). Przykładów zdań z wyrazem zlizowany nie ma też w Narodowym Korpusie Języka Polskiego, a z wyrazem lizowany jest tylko jeden.

Nieliczne przykłady znalezione w Internecie świadczą o tym, że jest on używany w tekstach naukowych, np.

  1. Czas w jakim bdelloplast zostaje zlizowany jest odwrotnie proporcjonalny do liczby komórek potomnych w jego wnętrzu, czyli im większa liczba komórek potomnych, tym krótszy czas potrzebny do ich uwolnienia. (zob. „Cykl życiowy drapieżnej bakterii Bdellovibrio bacteriovorus”)
  2. Przenieść zlizowany roztwór bakterii do probówek mikrowirówkowych o pojemności 1,5 ml i odwirowywać w temperaturze 4°C, 16 000 x g przez 20 minut. (zob. "Ultradźwiękowa liza bakterii E. Coli")

Biorąc pod uwagę kryterium użytkowe, a także ekonomiczne (forma zlizowany jest dużo krótsza niż konstrukcja opisowa taki, który uległ procesowi lizy), myślę, że można zaakceptować wyrazy lizować (niedokonany) i zlizować (dokonany).

Łączę wyrazy szacunku

Monika Pawelec-Skurzyńska