09.05.2021

mowa inkluzywna

Dzień dobry, chciałbym zadać pytanie nt. tzw. mowy inkluzywnej. Otóż niektórzy autorzy, szczególnie na portalach społecznościowych, używają zabiegu który ma podkreślić "równość" żeńskiej formy danego rzeczownika pisząc ją z tzw. "podłogą" - znakiem "_". I w ten sposób spotykam się z formami obywatel_ka, psycholog_żka, studenta_tki, rówieśnika_czki. Chciałbym dowiedzieć się jak wygląda kwestia poprawności takich zapisów i czy stosownym jest używanie ich w oficjalnych dokumentach.

Bartek

Szanowny Panie,

zapisy typu obywatel_ka, psycholog_żka, równieśnik(czka) są bardzo niefortunne z punktu widzenia poprawności ortograficznej, a także często kaleczą strukturę morfologiczną wyrazów. Charakterystyczną cechą polskiej fleksji i polskiego słowotwórstwa są tak zwane alternacje, inaczej: oboczności albo wymiany głosek. Na przykład k : c (ręka : ręce, rówieśnik : rówieśnicy), k : cz (ręka : rączka, rówieśnik : rówieśniczka), g : ż (noga : nóżka, psycholog : psycholożka) itd.

Alternacji mamy zamknięty repertuar. Zachodzą one zawsze w obrębie tematu wyrazu, nigdy w obrębie końcówek fleksyjnych – i ta właśnie cecha jest źródłem kłopotów. Mianowicie zapisy jak te wskazane wyżej ingerują bardzo często właśnie w temat słowa, a to znaczy, że piszący nie respektuje budowy wyrazu. Można odnieść wrażenie, że tego typu ucięcia i wstawki oraz dostawki są robione często intuicyjnie, a może nawet przypadkowo. Niestety, cierpi na tym język – i, niestety, nie ma uniwersalnego przepisu na tworzenie tego typu form z poszanowaniem morfologii wyrazów.

Sądzę, że o wiele lepszym rozwiązaniem jest stosowanie pełnych form, np. obywatel/obywatelka, rówieśnik/rówieśniczka (a może nawet lepiej, jeśli nie chcemy sprawiać wrażenia, że forma żeńska jest tylko „na doczepkę”: obywatelka/obywatel, rówieśniczka/rówieśnik). Tych kilka znaków więcej w piśmie oficjalnym nie powinno przysparzać piszącym problemów, a pozwoli zbudować tekst z poszanowaniem polskiej gramatyki przynajmniej w obrębie morfologii (sama mowa inkluzywna rodzi o wiele więcej problemów językowych, ale to już inny temat).

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia