15.05.2021

nie z imiesłowami przymiotnikowymi

Dotyczy Preambuły Konstytucji z roku 1997. Czy poprawne jest "nie popierający", czy też powinno być "niepopierający"?

Andrzej Wicha

Szanowny Panie,

w preambule Konstytucji RP z 1997 r. nie ma błędu ortograficznego w miejscu, o które Pan pyta, tj. zapis:

my, Naród Polski  – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, | zarówno wierzący w Boga | będącego źródłem prawdy, | sprawiedliwości, dobra i piękna, | jak i nie podzielający tej wiary (...) jest poprawny.

Konstytucja została uchwalona w kwietniu 1997 r., a zasada pisowni nie z imiesłowami przymiotnikowymi zmieniła się w grudniu 1997 r. decyzją Rady Języka Polskiego.

Warto zauważyć, że decyzja ta (która przyjęła formę pierwszej uchwały ortograficznej RJP) nie nakazuje bezwzględnie łącznej pisowni form typu niepopierający, niemający, nieistniejący, niezbadany, niezjedzony, niemyty, lecz daje wybór między stosowaniem obowiązującej wcześniej (od 1936 r.) reguły opartej na odróżnianiu czasownikowych i przymiotnikowych użyć imiesłowów zakończonych na -ący, -ny, -ony, -ty  – a niestosowaniem jej. Przypomnijmy, że reguła ta różnicuje pisownię: jestem nie palący = 'nie palę w tej chwili' vs jestem niepalący = 'nigdy nie palę'; nie zbadane materiały = 'materiały, których dotąd nikt nie zbadał' vs niezbadane są wyroki losu = 'nieodgadnione, tajemnicze, niedające się zbadać').

Z czasem słowniki ortograficzne, aby uprościć sytuację, zaczęły zalecać zawsze łączną pisownię nie z imiesłowami przymiotnikowymi (por. zasadę w WSO PWN).

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia