27.06.2022

posiadanie dzieci

Szanowni Państwo,

Chciałabym zapytać, czy zwrot ,,posiadać dzieci/ potomstwo" jest poprawny. Jeśli nie, i zdanie ,,Młodzi Polacy coraz częściej odsuwają w czasie decyzję o posiadaniu dzieci." jest błędne, czy zdanie ,,Młodzi Polacy coraz później decydują się na dzieci." będzie poprawne?

Z wyrazami szacunku, 

Studentka

Szanowna Pani,

z przytoczonych zdań drugie jest niewątpliwie lepsze, ponieważ nie zawiera wyrazu modnego posiadać. Cechą charakterystyczną wyrazów modnych, wywodzących się z odmiany młodzieżowej, naukowej albo (jak posiadać i utworzone od niego posiadanie) urzędowej polszczyzny, jest to, że nadmiernie rozszerzają znaczenie, co może prowadzić do braku precyzji komunikacyjnej albo do usterek stylistycznych. Dlatego zalecenie normatywne jest takie, by jeśli się da, wybierać konstrukcję bez wyrazu modnego.

Prototypowo i wzorcowo czasownik posiadać w interesującym nas znaczeniu łączy się w polszczyźnie ogólnej z nazwami przedmiotów o dużej wartości (np. posiadam dom, majątek, muzeum posiada kolekcję dzieł sztuki) i powinna być możliwa transformacja składniowa: X posiada Y = X jest posiadaczem Y-a (np. posiadam dom = jestem posiadaczką domu; muzeum posiada wartościową kolekcję = muzeum jest posiadaczem wartościowej kolekcji). Takiej transformacji nie przeprowadzimy ze zdaniem Polacy posiadają dzieci (zdanie: *Polacy są posiadaczami dzieci jest wadliwe, ponieważ uwidacznia się tu sens 'mieć na własność', który odnosimy do przedmiotów, a nie do osób. Sens ten jest również wyczuwalny w wyrażeniu posiadanie dzieci.

Gwoli uczciwości dodam, że nie zawsze użycie wyrazu modnego oznacza błąd językowy; czasami, w pewnego typu tekstach, wręcz wyrazy modne wypełniają wymogi gatunkowe. Chodzi jednak o to, by na wyrazy modne być wyczulonym i ich nie nadużywać.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia