Marek Czarnecki

Szanowny Panie,

zwrot robić różnicę współcześnie zapewne kojarzymy przede wszystkim z frazeologizmem prawie robi wielką różnicę, powstałym dzięki pewnej reklamie. Chyba pod jej wpływem – a niewątpliwie również pod wpływem języka angielskiego (to make a difference) – upowszechnił się zwrot robić różnicę, który ma znaczenie 'przyczyniać się do istotnej zmiany w czymś, istotnie wpływać na coś' (np. Ta szminka robi różnicę – nie musisz się przebierać, a wyglądasz elegancko). Jest to w polszczyźnie nowy, potoczny związek frazeologiczny.

Zwrot ten należy odróżnić od obecnych w języku polskim od dawna następujących frazeologizmów:

• coś robi, czyni (komuś) różnicę 'coś, co pozornie nie ma wielkiego znaczenia, nie jest dla wskazanej osoby obojętne', np. deszcz przestał nam robić różnicę; czy robi ci różnicę, kiedy przyjedziemy? (odnotowany w Wielkim słowniku języka polskiego),
• coś komuś robi, zrobi różnicę 'coś komuś sprawia, sprawi kłopot, nie jest, nie będzie dla kogoś obojętne', np. czy zrobi ci różnicę, jeśli.... (odnotowany w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza),
• coś komuś nie robi, nie zrobi różnicy 'coś komuś nie sprawia, nie sprawi kłopotu, jest, będzie dla kogoś obojętne', np. Możesz oddać tę książkę jutro, jeden dzień nie zrobi mi różnicy (odnotowany m.in. w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza),
• robić różnice (różnicę)'nie traktować wszystkich jednakowo, faworyzować jednych, surowo traktując drugich', np. Czy ja robię między wami jakąś różnicę? (jakieś różnice?) (odnotowany m.in. w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza).

Również jako nowy i potoczny frazeologizm trzeba potraktować zwrot robić robotę o znaczeniu bardzo bliskim do robić różnicę (np. Ta szminka robi robotę – nie musisz się przebierać, a wyglądasz elegancko), choć nieco inaczej profilującym opisywaną sytuację: robić robotę wskazuje na to, że to, co robi robotę, działa (zgodnie z oczekiwaniami), a robić różnicę wskazuje na skutek tego działania.

Mamy także w polszczyźnie potocznej frazeologizm robić dobrą robotę 'pracować, działać pożytecznie, zajmować się czymś pożytecznym' (cytuję za Uniwersalnym słownikiem języka polskiego). Z kolei jako żart – lub dowód niezbyt wielkiej sprawności językowej – należy natomiast potraktować zwrot robić robotę o charakterze pleonazmu ('pracować').

O zwrocie robić robotę można przeczytać również w tej poradzie.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia