Kasia

Szanowna Pani,

peryfrazy  – a do nich należy interesująca Panią nazwa  – nie mają jednolitej pisowni. Część zawiera wielkie litery (np. Kraj Kwitnącej Wiśni, Kraj Wschodzącego Słońca), część jest pisana od małych liter (np. kraj samurajów). Przepisy ortograficzne (zasady nr 18.22 i 18.34 w WSO PWN) uzależniają pisownię od stopnia czytelności struktury danej peryfrazy: dopóki struktura ta jest przejrzysta, a tym samym peryfraza zachowuje w dużym stopniu charakter opisowy, wiążemy to z zapisem od małych liter. Jeśli jednak motywacja się zaciera, nazwa nabiera charakteru nominatywnego (bardziej niż opisowego), skłonni jesteśmy stosować wielkie litery. To ogólne wskazówki ortograficzne, które, jak łatwo zauważyć, nie pozwalają na przeprowadzenie ścisłych granic użycia wielkich i małych liter w peryfrazach.

Słowniki (przywołany WSO oraz Słownik peryfraz, czyli wyrażeń omownych M. Bańki) notują na przykład:

• Srebrny Glob (= Księżyc)
• błękitna planeta (= Ziemia)
• Stary Kontynent (= Europa)
• Nowy Świat (= Ameryka)
• Kraina Kangurów, ojczyzna kangurów (= Australia)
• Biały Kontynent, kraina wiecznych lodów, kraina wiecznych śniegów (= Antarktyda)
• zielone płuca Ziemi, zielone piekło (= Amazonia)
• ojczyzna Szekspira, ojczyzna futbolu (= Anglia)
• Kraj Klonowego Liścia, ojczyzna hokeja (= Kanada)
• kraj faraonów (= Egipt)
• wyspa miłości (= Cypr)
• kraj tysiąca jezior (= Finlandia)
• perła korony brytyjskiej (= Indie)
• Szmaragdowa Wyspa, Zielona Wyspa (= Irlandia)
• dach świata (= Tybet)
• perła w koronie (= Śląsk)
• zielone płuca Polski (= Suwalszczyzna, Podlasie, Warmia i Mazury)
• Wieczne Miasto (= Rzym)
• Wietrzne Miasto (= Chicago)
• gród Kopernika (= Toruń)
• gród Kraka, duchowa stolica Polaków, kulturalna stolica Polski, podwawelski gród, polskie Ateny, Rzym słowiański (= Kraków)
• gród Neptuna (= Gdańsk)
• gród Giedymina (= Wilno)
• letnia stolica Europy (= Baden-Baden)
• perła polskiego renesansu (= Kazimierz Dolny)
• perła polskich wód, perła uzdrowisk polskich (= Krynica)
• piwne miasto (= Warka)
• mały Paryż, syreni gród (= Warszawa)
• biegun zimna (= Wiżajny)
• zimowa stolica Polski, perła uzdrowisk polskich (= Zakopane)

Jak widać, pisownia peryfraz jest niejednolita i czasami niekonsekwentna, ale można zauważyć tendencję do stosowania małych liter. Z tego powodu zaleciłabym zapis solny gród  – na wzór choćby piwnego miasta.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia