08.11.2020

te gołoledzie?

Czy mogę użyć słowa gołoledź w liczbie mnogiej, np. w zdaniu: Panowały tam gołoledzie?

K.L.

Szanowny Panie,

słowa gołoledź używa się tylko w liczbie pojedynczej, błędne byłoby więc zdanie *Panowały tam gołoledzie. Jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, gołoledź to ‘przezroczysta warstwa lodu tworząca się na powierzchni Ziemi i na przedmiotach wskutek zamarzania przechłodzonych kropelek mżawki lub deszczu’ – jest to więc rodzaj osadu, podobnie jak szron czy szadź. Nie mówimy zatem o *gołoledziach, tak samo jak nie powiemy o *szronach czy *szadziach. Użycie omawianego rzeczownika w liczbie pojedynczej jest właściwe także wtedy, gdy mamy na myśli gołoledź występującą w różnych miejscach czy w różnym czasie. Z przytoczonej definicji wynika jeszcze inny wniosek: skoro chodzi tu raczej o substancję (a nie o zjawisko), to wadliwa będzie też konstrukcja (gdzieś) panowała gołoledź. Mówi się oczywiście: (gdzieś) panuje mróz (chłód, upał), ale już nie powie się tak o szronie czy szadzi, a wiec o gołoledzi – również nie.

Z wyrazami szacunku

Barbara Pędzich