Karolina Balde

Szanowna Pani,

jeśli chodzi o pierwsze pytanie, to w neutralnej sytuacji, gdy po prostu chcemy zreferować czyjąś wypowiedź, poprawna jest tylko pierwsza wersja: Powiedział, że przyjdzie. Druga wersja obroniłaby się tylko wtedy, gdyby zaimek on nawiązywał do wcześniejszych zdań z danego tekstu, szczególnie podkreślonych treści, i służył zachowaniu pewnego rodzaju spójności. Nie znam jednak kontekstu, więc nie mogę powiedzieć, czy tak właśnie dzieje się w tym wypadku.

Co do drugiego pytania: nie ma różnicy stopnia poprawności między formami typu robi się, uważa się, produkuje się a robiono, zrobiono czy też zostało wyprodukowane (taki szyk lepszy niż wyprodukowane zostało). Zwróćmy jednak uwagę, że każda z tych form reprezentuje inną kategorię gramatyczną i niesie inną informację.

Formy bezosobowe z się odnoszą się bądź do zwyczaju, ogólnej prawdy itd. (np. zupę je się łyżką), bądź do stanu (np. robi się gorąco), bądź – w odpowiednim kontekście – „zastępują” formę osobową (np. u nas robi się najlepsze ciastka = robimy najlepsze ciastka). Formy zakończone na -no, -to to formy bezosobowe czasownika, które po prostu informują o wykonaniu jakiejś czynności i pozwalają na „ukrycie” wykonawcy (np. zjedzono zupę, wypito mleko = wiemy, że ktoś zjadł zupę i wypił mleko, ale nie wiadomo, kto to zrobił). Z kolei forma zrobione, którą Pani przywołała, to forma rodzaju nijakiego reprezentująca imiesłów przymiotnikowy bierny (zrobiony, zrobiona, zrobione, zrobieni, zrobione), który między innymi współtworzy konstrukcje bierne (np. obiad został przez nas zrobiony, podczas gdy w konstrukcji czynnej: zrobiliśmy obiad). Imiesłowy przymiotnikowe bierne współtworzące konstrukcje bierne „ukrywają” wykonawcę czynności (trzeba go dopiero osobno „pokazać” wyrażeniem przez X-a).

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia