Eklżbieta Rowińska

Szanowna Pani,

gramatycznie konstrukcja geniusz + rzeczownik w D. jest poprawna, ale w połączeniu geniusz odbudowy, mającym, jak się domyślam, przenosić sens: 'genialna, wspaniała, znakomita odbudowa', widzę naruszenie łączliwości leksykalno-semantycznej (takie samo jak na przykład w wyrażeniach: geniusz naprawy, geniusz biegu, geniusz podboju, charakteryzujących czynności bądź procesy), a także błąd semantyczny, polegający na nadaniu rzeczownikowi geniusz innowacyjnego znaczenia.

Geniusz to (cytuję za Wielkim słownikiem języka polskiego): 1. 'najwyższy poziom zdolności' (obserwujemy tu geniusz pisarza, artysty, budowniczego; można dostrzec geniusz malarski, poetycki, wojenny), 2. 'osoba obdarzona najwyższym poziomem zdolności' (Jan jest geniuszem gitary; jest z niego prawdziwy geniusz zła, niestety), 3. 'duch opiekuńczy znany z mitologii rzymskiej' (geniusz opiekuńczy, geniusz mężczyzny, geniusz narodu). Ze znaczeniem 3. powiązane jest wyrażenie duch miejsca, inaczej geniusz miejsca, będące kalką łacińskiego geniusz loci.

Jak widać, geniusz nie znaczy 'kunszt', a zatem w proponowanym tytule wystawy trzeba stwierdzić błąd. Nie byłoby go np. w takich wersjach: Zamek Królewski w Warszawie – świadectwo historii i kunszt odbudowy czy Zamek Królewski w Warszawie – świadectwo historii i geniusz budowniczych albo Zamek Królewski w Warszawie – świadectwo historii i geniusz restauratorów.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia