Szanowni Państwo,
proszę o pomoc w rozstrzygnięciu wątpliwości. Z informacji na stronie WSO PWN możemy się dowiedzieć, że w wyrażeniu 'na łeb na szyję' nie stawiamy przecinka. A w WSJP, że stawiamy (albo nie). Czy tu nie obowiązuje zasada dotycząca stawiania przecinka przed spójnikami powtórzonymi, pełniącymi identyczną funkcję? I czego się trzymać?
Z poważaniem
Marzena Dobosz
Szanowna Pani,
trudno na to pytanie jednoznacznie odpowiedzieć, ponieważ nie ma ścisłych wytycznych interpunkcyjnych dotyczących związków frazeologicznych (te, które są podane w tej zasadzie ortograficznej, wydają mi się niepełne). Możemy przyjąć, że rezygnacja z przecinka jest interpunkcyjnym dowodem, śladem frazeologizacji zwrotu czy wyrażenia albo zdania, pełni więc tutaj funkcję wskazówki, że wyrażenia na łeb na szyję nie należy rozumieć dosłownie (por. różnicę znaczeniową: biegł na łeb na szyję = 'biegł bardzo szybko' a patrzył na łeb, na szyję albo założył koniowi uzdę na łeb, na szyję zaś przerzucił lejce). Czy jednak brak przecinka jest warunkiem frazeologiczności (a nie tylko podpowiedzią, wskazówką, dowodem)? – nie jestem pewna. Zwykle bowiem o niedosłownym odczytaniu ciągu wyrazowego (a więc o rozpoznaniu frazeologizmu) decyduje kontekst, interpunkcja pełni jedynie funkcję pomocniczą.
Inne frazeologizmy o podobnej budowie (oparte na stosunku współrzędności) są w słownikach notowane rozmaicie pod względem interpunkcyjnym, ale przeważa zapis bez przecinka (wyjątki typu bij zabij vs bij, zabij są nieliczne).
Podsumowując: opowiedziałabym się za zapisem wariantywnym, lecz ze wskazaniem na wersję bez przecinka.
Łączę wyrazy szacunku
Agata Hącia