Dzień dobry, proszę o rozstrzygniecie czy forma - ulica Jabłeczna - jest forma poprawną. Spór prowadzony jest na sesji rady gminy, w kwestii nadania ulicy takiej nazwy. Niektórzy radni twierdzą, że powinno być - ulica Jabłkowa. Bardzo dziękuję za pochyleniem się nad tym problemem, który wzorem filmowego Rancza, może spowodować kryzys w lokalnej samorządności :)
Gosia Skoczylas
Szanowna Pani,
oba przymiotniki – jabłeczny i jabłkowy (a także trzeci: jabłczany) – są poprawne. Kiedyś (co najmniej do połowy XX w., jak podają opisy słownikowe) można było ich używać wymiennie właściwie we wszystkich kontekstach (np. drzewo jabłeczne, jabłkowe, jabłczane; ciasto jabłeczne, jabłkowe, jabłczane), z czasem to się zmieniło. Przymiotnik jabłeczny wyspecjalizował się w znaczeniu 'zrobiony z jabłek', dlatego dziś odnosimy go tylko do nazw potraw (np. zupa jabłeczna, przecier jabłeczny, ciasto, wino jabłeczne), z kolei przymiotniki jabłkowy i jabłczany (ten drugi może być odczuwany jako potoczny) zachowały znaczenie ogólniejsze: 'dotyczący jabłek (w tym: zrobiony z jabłek)', np. sad jabłkowy, jabłczany; drzewo jabłkowe, jabłczane; ciasto jabłkowe, jabłczane; zupa jabłkowa, jabłczana.
W związku z rozejściem się znaczeń przymiotników dzisiaj nazwiemy ulicę Jabłkową, choć kiedyś moglibyśmy ją nazwać również Jabłeczną. Odradzałabym natomiast nazwanie ulicy Jabłczaną, ponieważ ta forma przymiotnika jest nieneutralna stylistycznie.
Dodam, że rozchodzenie się znaczeń przymiotników pochodzących od tego samego rzeczownika jest zjawiskiem naturalnym. Tak się stało choćby z formami wieczorny, wieczorowy czy dziecięcy, dziecinny: kiedyś można było ich używać wymiennie, dziś – nie.
Z serdecznymi życzeniami zgody samorządowej na ulicy Jabłkowej (nie: Jabłecznej, nie: Jabłczanej), na której można się cieszyć smakiem ciasta jabłkowego (albo: jabłecznego, a nawet jabłczanego) –
Agata Hącia