02.12.2020

wersalka

Szanowni Państwo, mój dylemat dotyczy etymologii pewnego słowa. Nie mogłem nigdzie znaleźć na to odpowiedzi. Mianowicie chodzi o słowo "wersalka" (łóżko). Michał

Michał

Szanowny Panie,

słowo, o które Pan pyta, w źródłach polonistycznych jest kwalifikowane jako zapożyczenie z języka francuskiego, choć może właściwszy byłby opis taki, że powstało na gruncie polszczyzny i nawiązuje do francuskiego czasownika verser 'wywracać, przewracać'. To źródło dobrze oddaje konstrukcję mebla i czynności, które trzeba wykonać, by z niego w pełni korzystać (tj. trzeba w pewnym sensie wywrócić, przewrócić część mebla, aby rozłożyć mebel do funkcji spania). Wersalka nie ma zatem nic wspólnego z Wersalem (choć nasuwa się takie skojarzenie fonetyczne), zwłaszcza że to mebel, który powstał w USA w czasach wielkiego kryzysu, który zresztą przyczynił się do rozwoju dizajnu.

W Polsce jeszcze w latach 50. meble mające taką konstrukcję jak wersalka nazywano amerykankami, co wskazywało na ich pochodzenie. Na pewno tą właśnie nazwą posługiwali się projektanci skupieni wokół Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Wersalka zaczęła zastępować amerykankę najprawdopodobniej w latach 60., czego dowodem może być to, że słowo, o które Pan pyta, jest już odnotowane w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, wydawanym w latach 19581969. Na pewno było ono już powszechnie używane w latach 70.

Dodam, że sprawę, o którą Pan pyta, konsultowaliśmy z dr Anną Wiszniewską z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i za tę konsultację pięknie dziękujemy.

Łączę wyrazy szacunku

Agata Hącia