Droga Poradnio! Jak zapisać czasownik, którego zdarza mi się użyć w mowie potocznej, gdy chcę powiedzieć np., że: ktoś się długo zbierał i w końcu się zebrał albo długo nad czymś zastanawiał, ale w końcu się zastanowił – wyjaił się czy wyjajił się? Z góry dziękuję za pomoc w rozstrzygnięciu tej palącej kwestii. Serdeczności!
Natalia
Szanowna Pani,
poprawna ortograficznie jest tylko forma wyjaić się (wyjaił się, wyjaiła się, wyjaili się, wyjaiły się itd.), mimo że słyszymy w zakończeniu [-ji-].
Wyjaić się to czasownik dokonany tworzący parę z niedokonanym jaić się, odnotowanym w przedwojennych opracowaniach: Słowniku gwar polskich Jana Karłowicza i Słowniku języka polskiego pod red. Jana Karłowicza, Adama Antoniego Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego, tzw. słowniku warszawskim. W obu tych dziełach przeczytamy: jaić się – 'kręcić się jak kura z jajem, sadowić się jak kura na jajach; marudzić'; ponadto pierwszy słownik łączy geograficznie ten czasownik z Wielkopolską.
Dziś słowo jaić się rzadko się spotyka, więc dziękujemy, że nam je Pani przypomniała! Mamy natomiast frazeologizm nosić się, obnosić się z czymś jak kura z jajem, z jajkiem «rozważać jakiś problem, mówić o tym dużo i nie móc się zdecydować na rozwiązanie» (cyt. za Uniwersalnym słownikiem języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Warszawa 2003), który niesie sens bliski znaczeniu jaić się. Aż szkoda, że nie ma „jajecznego” frazeologizmu, który odpowiadałby czasownikowi dokonanemu wyjaić się, bo przecież właśnie na to wyjajenie się czekamy podczas uciążliwego dla otoczenia czyjegoś jajenia się.
Łączę wyrazy szacunku i przesyłam serdeczne pozdrowienia
Agata Hącia